Ali bin Abbas el-Mecusi
(d.932-ö. 994) Mesudi ya da Latince Haly Abbas olarak bilinir. İranlı fizikçi ve tıp alimidir. “Kitab el-Maliki” adlı tıp ve psikoloji üzerine yazdığı eseriyle ve günümüzden yaklaşık 1000 sene önce ilk kanser ameliyatını yapmasıyla bilinir.
Hayatı
Ali Bin Abbas 932 yılında doğmuştur. Ali bin Abbas İran’ın Cündişapur eyaletinin güneybatısındaki Ahvaz şehrinde doğdu ve Ebu Mahir Musa bin Seyyar’ın öğrencisi oldu ve ilk çalışmalarını bu şehirde yaptı. Zamanının en saygıdeğer üç tıp aliminden birisiydi. 939’dan 996’e kadar hüküm süren Büveyhoğulları hanedanından Adudüddevle zamanında ünlü bir fizikçi olmaya başlamıştır. Adududevle, zamanında alimleri koruyan onları destekleyen biriydi ve Şiraz’da ve 994 yılında Bağdat’ta Ali bin Abbas’ın çalıştığı iki hastane açmıştı. Ali bin Abbas’ın soyu Mecusiliğe mensuptu, el-Mecusi adı da buradan gelmektedir..
Kitab Kamilü-s Sina
Ali bin Abbas tıp üzerine yazdığı “Kitab Kamilü-s Sina” adlı eseriyle bilinir, bu eser daha sonra 980 yılında tamamlanan “The Complete Art of Medicine” olarak adlandırılmıştır. Ali bin Abbas bu eserini Emir’e ithaf etmiş ve bu eser daha sonra “Kitab el-Maliki” (Royal Book veya Latince Liber Regalis ya da Regalis Dispositio) olarak adlandırılmıştır. Kitap, Razi’nin “el-Havi” adlı eserinden daha özlü ve daha sistematik; İbn-i Sina’nın “El-Kanun fi’t-Tıb” adlı eserinden daha uygulamalı bir biçimde yazılmıştır.
“Kitab el-Maliki” ilk on bölümü teorik, ikinci on bölümü uygulamalı tıp olarak anlatılan 20 bölüme ayrılmıştır.
Konularının birkaçı diyetisyenlik ve tıbbi malzemeler, kılcal damarların temel fikirleri, ilginç tıp rasatları ve doğum boyunca meydana gelen rahim hareketlerinin açıklamasından oluşur. (örneğin; çocuk rahim dışına kendiliğinden çıkmaz, rahim hareketleriyle itilir. Böylelikle Hipokrat’ın Doğum Olayı tezini çürütmüştür.)
Bu kitap Avrupa’da Constantinus Africanus tarafından “Liber pantegni” olarak 1087 yılında Latice’ye çevrildi. “Liber pantegni”nin tamamlanması ve daha iyi tercümesinin yapılması ise 1127 yılında Antakyalı Stephen tarafından yapıldı ve bu kitap daha sonra 1492 ve 1523 yıllarında Venedik’te basıldı.
Tıp etiği ve araştırma metodolojisi
Çalışma, doktorlar ve hastalar arasındaki sağlıklı ilişki ve tıp etiğinin önemi üzerinde durmaktadır. Ayrıca bu eser günümüzdeki modern tıbbi araştırmalara benzer bilimsel metodolojinin ayrıntılarını açıklamaktadır.
Nöroloji ve psikoloji
Nöroloji ve psikoloji hakkında “Kitab el-Maliki”de bilgi verilmiştir. Ali bin Abbas bu eserinde beynin nöroanatomisi, nörobiyolojisi, nöropsikolojisini tanımlamış ve çeşitli akli bozuklukları, uyku hastalıklarını, amnezi (hafıza kaybı)yi, hipokondriyyı, koma hali, sıcak ve soğuk menenjitleri, aşk hastalıklarını, sarayı ve kısmi felç gibi sağlık sorunlarını tanımlamıştır. O, ilaçla tedavi ya da ilaçlardan daha çok diyet ve doğal beslenmeyle sağlığın korunmasının öneminin üzerinde durmuştur.
Dünyaya Yön Veren Müslüman Bilim Adamları
Yazar: Hacı Mahmut Hatun
katilbalina-ebrâr 