Yggdrasil, İskandinav Mitolojisi’ndeki kutsal yaşam ağacıdır. Ona aynı zamanda “Dünya Ağacı” da denilir. Yggdrasil 9 dünyayı, alemi dalları aracılığıyla birbirine bağlar. Yggdrasil’in en tepesinde kartal Vedrfolnir bulunur. Bu kartal buradan tüm dünyayı gözler. Odin, runların (runik yazıların) sırrını öğrenebilmek için Yggdrasil’in dallarında dokuz gece boyunca asılı kalmıştır. Yggdrasil mitolojide genellikle uzun yaşamı, bereketi, yeniden doğuşu ve bilgiyi temsil eder. Edda’da anlatıldığına göre Yggdrasil yerin dibinden gökyüzüne uzayan yüce bir ağaçtır. Yggdrasil’in tüm dünyayı örten dokuz dalı ve uçları göklerde başlayan üç kökü vardır. Bu köklerin her biri bir kaynaktan suyunu almaktadır. Köklerden biri Asyalıların oturduğu Asgard’ın (Asyalıların yurdu) altındadır.
Yggdrasil’in kökleri altında kutsal suyun bulunması bize Türk Mitolojisi’nin dünya ağacının “hayat suyu”nu hatırlatır. Türk Mitolojisi’nde dünya ağacı, bazen “hayat suyu” inancıyla da birleşmiştir. Mesela Altay efsanelerinin bazılarında “Hayat Ağacı” göğün 12. katına kadar yükselen “dünya dağı”nın üstündeki “kayın ağacı” olup altındaki çukurda yer alan bu “hayat suyu” bazen ölümsüzlük veya yeni bir güç, bazen da sağlık veya gençlik bahşederdi (Ögel). “Hayat Ağacı” veya “Dünya Ağacı” kavramı Türk mitolojisinde de önemli bir yere sahip. Türklerde halı ve kilim desenlerinde hayat ağacı bir motif olarak oldukça yaygın bir şekilde kullanılmış. Hatta mezar taşlarında bile hayat ağacı motiflerini görebilmek mümkün. Türklerde şamanlar hayat ağacını kullanarak gök tanrıya ulaşırlardı. Altay Mitolojisi’nde bu kutsal ağacın tepesinde Tanrı Bayülgen otururdu. Şaman davullarında da hayat ağacı resmedilmişti. Türklerin hayat ağacının da (Yggdrasil gibi) 9 dalı bulunurdu. İlginçtir Türklerin hayat ağacının en üstünde de insan ruhlarını temsil eden bir kuş bulunmaktaydı. Mitolojiye göre insan ruhu henüz dünyaya gelmeden bu ağacın tepesinde bir kuş olarak beklerdi. Telüt Türkleri arasındaki bir boy sağ kanadı güneşi, sol kanadı ayı kaplayan bir gök kuşuna inanıyorlardı. Sibirya’da şehirlerin ve yurtların yanında bir uzun sırık ve üzerinde tahtadan bir kuş bulunuyordu. Bu kuşa gök kuşu, direğe de “gök direği” deniyor. Bu direk Hayat Ağacı olarak kabul ediliyor ve yerle göğü birleştiriyordu. İskandinav mitolojisinde Yggdrasil ağacının ortasında insanların yaşadığı yer olan Midgard (Orta Dünya) bulunur. ‘Altay Bilik” adlı kitapta da Türklerin hayat ağacının ortasında insanların yaşadığı bir “orta dünya’dan bahsedilir: “Bizim üzerinde yaşadığımız orta dünya yerin üstündedir. Orta dünyanın görünen ve görünmeyen iki dünyadan ibaret olduğunu söylenir. Orta dünyanın düz kısımları (dağ vadileri ve bozkır), yani görünen tarafı insanlara aittir:’
Yggdrasil 9 dünyayı dallarıyla birbirine bağlıyor. Türk Mitolojisi’nde de Kayra Han, dünyanın merkezine 9 dallı çam ağacı dikiyor. 9 sayısı Türk Mitolojisi’nde en önemli sayılardan biri olarak karşımıza çıkıyor: 9 ağaç, hayat ağacının 9 dalı, 9 boy, 9 oğuz, 9 felek vb. Altay şamanlarındaysa 9 ok inanışı var. Tanrı Ülgen’in 9 kızı ve 9 oğlu var. Altaylılarda Gök Tanrı kurbanı törenleri 9 gün sürüyor, İlk¬ bahar Bayramı’naysa 9 kız ve 9 erkek katılıyor. Yakut Türklerinin Er Sogotoh Destanı’nda gök 9 katlı tasvir ediliyor. Ayrıca Yakutlarda gök ruhları 9 adet. Yggdrasil, üst ve alt alemleri birbirine gökkuşağıyla da bağlar. Aynı şekilde Türk Mitolojisi’nin “Hayat Ağacı” da dünyaları gökkuşağıyla bağlamaktadır. Şamanizmin en kutsal motiflerinden biri olan Hayat Ağacı’nın İskandinavya’ya Türk Mitolojisi’nden aktarıldığı ortadadır.
Eliade’ye göre dar anlamda Şamanizm, tipik olarak Sibirya ve Orta Asya’ya özgü bir dinsel olgudur. Terimi bile, Rusça aracılığıyla Tunguzca ‘şaman’ sözcüğünden gelir. Asya’nın ortalarında ve kuzeyinde konuşulan öteki dillerde buna karşılık olan terimler şöyledir: Yakutça ‘ojun’ [Odin’in kökeni olmalıdır] , Moğolca büge ve udegan (karş. Buryatça udayan: “kadın şaman”), Türkçe-Tatarca kam (Altayca kam, gam, Moğolca kami vb).
Bahattin Uslu’nun Türk Mitolojisi adlı kitabından alıntılanmıştır.
katilbalina-ebrâr 